Soi học

Bài học Chủ nhật: Perseus giết Medusa – mặt xinh, hư hỏng, bản chất quái vật 15. 04. 12 - 7:41 am

Pha Lê

.

Tiếp tục bài học chủ nhật tuần trước, sau khi mẹ con Perseus bị đóng vào rương và thả ra biển, số phận của hai người trôi về đâu? Bản của nhà thơ Virgil nói rằng hai mẹ con trôi về… Ý, và được vua nước Ý tên Pilumnus cứu. Nhưng Virgil là dân xứ Rome nên có thể ông thiên vị, chứ đúng theo thuyết dân gian thì hai mẹ con dạt vào hải phận của vương quốc Seriphos, và vua Polydectes của nước này vớt chiếc rương lên, cứu sống hai mẹ con. Rắc rối của Perseus bắt đầu từ đây.

Tại sao thế? Chuyện khá dài, để mọi người hiểu rõ sự tình hơn, xin phép lùi thời gian lại để kể một tích xảy ra trong quá khứ:

Vào cái thời xửa xưa, hai thần Titan là Phorcys và Ceto cưới nhau, đẻ ra ba đứa con gái… xấu hoắc, gọi là bộ ba quái vật Gorgons. Thay cho làn da mịn, ba cô có vảy vàng (may mà chưa có mụn); thay vì tóc mượt thì họ có rắn ngoe ngoẩy tên đầu, răng nanh của họ cũng nhọn như rắn. Một số hình vẽ thời xưa còn cho các nàng Gorgons thêm đôi cánh để nhìn giống yêu quái. Trong ba nàng thì Stheno và Euryale là bất tử, còn Medusa thì không (tại sao như thế thì chỉ có trời và… các nhà thơ mới biết). Mấy cô Gorgons xấu quá nên tủi thân, nguyền rủa chính mình, thành thử hễ ai dám đưa mắt ngắm dung nhan của họ là sẽ bị hóa  đá ngay lập tức.

Tượng của một trong ba nàng Gorgons, có niên đại khoảng 580 năm trước Công Nguyên. Đây là một phần của bức trán tường (giờ không còn) của đền thờ nữ thần Artemis tại Corfu. Ngoài răng nanh và tóc rắn, nàng Gorgons cũng có gương mặt xấu cực. Nhưng tại sao đền thờ Artemis lại đặt tượng Medusa nhỉ? Tích về Medusa dính gì tới Artemis đâu?

Chiếc đĩa vẽ hình nữ quái Gorgons, khoảng 600 năm trước Công Nguyên. Nữ quái này có thêm cả cánh (bốn cái?) rất kỳ dị, mặt mày nhìn y như thần đèn trong truyện Aladin. Chiếc đĩa được làm tại đảo Rhodes, thuộc Kameiros, Hy Lạp, và hiện đang nằm tại Bảo tàng Anh Quốc (không biết dân Hy Lạp có đòi lại được mấy hiện vật này chưa cà?)

Một số bản về sau có nói rằng: vì Medusa không bất tử nên cô rất xinh đẹp chứ không xấu đến mắc ói như hai bà chị. Athena thấy Medusa dễ thương nên đem cô về và phong cho chức nữ tu, thế là ngày đêm cô chỉ việc thờ phụng Athena trong đền, không phải lo lắng làm việc trả thuế. Nhưng Medusa được chiều nên hư, dám giở trò mèo mỡ với thần biển Poseidon ngay trong đền của Athena (chắc cô nữ tu Medusa này thích cảm giác mạnh). Thực tình thì Athena không khó khăn như Artemis – người cấm các nàng tiên của mình gần trai – nhưng vui vẻ thì cũng có phải nơi có chỗ, và chỗ đó chắc chắn không thể là đền thờ của Athena rồi. Trong cơn giận dữ, Athena hóa phép, biến Medusa thành con quái vật xấu xí, ton sur ton với hai cô chị.

Bây giờ, hãy trở lại thời của Perseus.

Ông vua Polydectes sau khi vớt hai mẹ con Danae lên thì mời họ vào trong lâu đài của mình sống. Ông chết mê nàng Danae, và mới đầu thì cũng yêu Perseus như con, nhưng cậu bé Perseus càng lớn càng cứng đầu, không thích việc ông vua tối ngày gạ gẫm mẹ mình, nên Perseus nhanh chóng trở thành cái gai trong mắt Polydectes. Tuy nhiên, ông vua biết rằng mình không thể giết Perseus trước mặt bàn dân thiên hạ, thành ra ông giở mánh ép cậu vào chỗ chết.

Vua Polydectes tuyên bố rằng mình sẽ cưới vợ – một nàng nào đó tên Hippodameia, và mọi quan chức trong triều phải nạp quà cưới. Perseus sống tại đây nên cũng nằm trong thành phần “bỏ phong thư”, nhưng thay vì bắt cậu tặng ngựa chiến, ông phán rằng Perseus phải đem về thủ cấp của một trong ba con Gorgons. Nếu Perseus làm được, ông sẽ thả hai mẹ con cậu đi (cưới vợ rồi thì vua Polydectes chả còn lý do gì để giữ cả hai ở đây nữa, nhưng Perseus không giết được Gorgons thì ông không cưới).

Athena nghe được sự tình, và nhận thấy rằng Perseus có đủ tố chất để trở thành một anh hùng, nên nữ thần quyết định giúp chàng trai trẻ; với lại, Athena cũng chẳng ưa gì Medusa sau cái vụ lăng nhăng cùng Poseidon. Nữ thần chỉ cho Perseus cách phân biệt Medusa (không bất tử, giết được) với hai bà chị (bất tử, chẳng thể giết); sau đó các thần Olympia nhào vô ‘trang bị vũ khí’ cho Perseus: Athena cho Perseus mượn khiên bạc bóng loáng, dặn chàng chỉ được nhìn Medusa ‘gián tiếp’ qua hình phản chiếu của khiên chứ không được nhìn thẳng mặt, nhìn thẳng thì chàng sẽ hóa đá. Sứ giả Hermes cho Perseus mượn lưỡi hái và đôi xăng-đan có cánh, Zeus tặng chàng chiếc bao để đựng đầu Medusa (bao thường không đựng được?), còn diêm vương Hades cho mượn mũ tàng hình. Một số bản khác thì nói Perseus chỉ được Athena và Hermes cho mượn đồ, những thứ còn lại chàng phải đi tìm các nàng tiên Hesperides (hoặc Stygian) để mượn tiếp.

Tác phẩm “Mecury và Minerva trang bị cho Perseus”, Bordono Paris, 1545. Nữ thần Athena đưa khiên thì đúng rồi, còn Hermes ‘trang bị’ kiểu gì mà chỉ đội cái mũ lên đầu Perseus thế? Với lại ông sứ giả này đâu có cho mượn mũ đâu, rõ lạc đề. Họa sĩ vẽ cảnh thần thánh ‘giúp’ Perseus giống như cảnh người hầu giúp chủ mặc áo giáp, lép vế quá.

Tác phẩm “Athena cho Perseus mượn khiên”, Bernhard Rode, 1756. Perseus này trông có lễ nghĩa hơn, biết quỳ xuống nghe Athena dặn dò. Nữ thần trí tuệ chỉ vào khiên, ý nhắc Perseus dùng nó để nhìn vào ảnh phản chiếu của Medusa. Bé thiên thần bưng áo giáp đứng bên trái hơi lạc đề, vì Athena không cho mượn giáp. Dưới chân bé là con cú biểu tượng của sự thông thái.

Đầy đủ vũ khí rồi, Perseus dùng xăng-đan của Hermes để bay đến chỗ ở của bộ ba Gorgons. Chàng dùng khiên để dò ra Medusa theo lời Athena hướng dẫn, và nhanh chóng cắt đầu nữ quái. Chưa kịp vui thì Perseus bị một phen hết hồn; từ xác Medusa, con ngựa có cánh Pegasus và chiến binh Chrysaor chào đời, làm hai bà chị của Medusa thức giấc (có bản nói rằng đây là hai con của Medusa với Poseidon). Perseus nhanh trí đội mũ tàng hình của Hades vào và chuồn thẳng.

Bức tượng Perseus giơ đầu Medusa lên cao trong tư thế chiến thắng, và dĩ nhiên tác giả của nó không ai khác ngoài Canova. Đầu của nữ quái này trông rất tởm, với rắn rít ngo ngoe khắp nơi. Hình như Canova không tra/dịch được chữ lưỡi hái trong truyện, nên tạc một món vũ khí gì đấy nửa kiếm nửa lưỡi hái.

Rubens vẽ đầu Medusa sau khi bị cắt (1617), hình do bạn Hiếu Thiện có nhã ý gửi tặng SOI. Nhìn tranh mà giống như đang xem phim kinh dị, âu cũng là nhờ vào tài vẽ của Rubens. Nhưng ngắm bức này rồi thì cũng hiểu tại sao ít có ai vẽ/tạc tượng mấy con quái vật của tích Hy Lạp. Những tác phẩm này mua về sẽ treo ở đâu nhỉ? Treo ở đâu thì cũng xấu mất căn nhà, trừ khi đó là nhà ma.

Tác phẩm “Pegasus chào đời”, Edward Burne Jones, 1876. Perseus cầm kiếm ngắn (?) chặt đầu Medusa, từ đó chú ngựa Pegasus và Chrysaor ra đời. Nghe không lô gíc tẹo nào nhưng tích nó phi lý như thế. Đúng theo truyện thì Perseus bỏ con ngựa lại và mang thủ cấp của Medusa về, nhưng do hình ảnh con ngựa có cánh quá đẹp nên nhiều họa sĩ vẽ Perseus và con ngựa cùng đồng hành trong những thử thách sau này của chàng, đến nỗi nhiều người đọc (lẫn đạo diễn phim) cũng lộn theo.

.

Ngựa có cánh Pegasus cũng được tác giả ngày nay khai thác. Tác phẩm “Huyền Thoại” của Damien Hirst, trưng bày ở dinh thự Chatsworth mà SOI từng giới thiệu trong bài “Tin ảnh: từ Đức, tới Pháp, và Panama...”, cũng diễn tả con ngựa có cánh. Con ngựa này là một huyền thoại, nên ý của Hirst là ‘mổ xẻ huyền thoại’ chăng? Đi xa hơn nữa thì có thể nói rằng mổ ra rồi thì huyền thoại cũng xương xẩu và trần tục chả khác gì những thứ tầm thường ngoài đời thực?

Dĩ nhiên, tuy phải trải qua một thử thách đầy máu me nhưng hành trình của Perseus vẫn chưa kết thúc ở đây, hẹn gặp lại mọi người vào Chủ nhật sau, với một tích có nhiều màn khỏa thân hơn tích này.

*

Bài liên quan:

– Bài học Chủ nhật: THẦN VỆ NỮ – Gái không mẹ hay kẻ lăng loàn?
– Bài học Chủ nhật: Zeus và cây phả hệ rối ren
– Bài học Chủ nhật: ZEUS – Kẻ cưỡng bức dưới lốt thiên nga và đại bàng
– Bài học Chủ nhật: Hylas – Người tình của Herakles hay của đám tiên sông?
– Bài học Chủ nhật: Venus – một người yêu tốt và một bà vợ tồi (phần 1)
– Bài học Chủ nhật: Vụ đánh ghen của ông chồng Venus
– Bài học Chủ nhật: Ares (Mars) – vị thần không mấy ai thờ
– Bài học Chủ nhật: Hephaestos – Nạn nhân của Zeus hay của Hera?
– Bài học Chủ nhật: Hera: Có phải là Hoạn Thư của tích Hy Lạp cổ?
– Bài học thứ Tư: Cuộc thi hoa hậu đầu tiên và sự nhanh trí của thần Zeus
– Bài học thứ Tư: Paris chấm thi, hay vụ mua giải lớn nhất thế gian
– Bài học Chủ nhật: Athena thông minh nhờ chui từ đầu cha ra?
– Bài học Chủ nhật: Athena đọ sức Poseidon – Khi biển cả thua cây ô-liu
– Bài học thứ Tư: Râu ria quanh thành Troy – trước khi đánh nhau vỡ đầu
– Bài học Chủ nhật: Helen – Thảm họa chân dài
– Bài học thứ Tư: Gót chân Achilles hay sai lầm của một bà mẹ đoảng
– Bài học Chủ nhật: Poseidon – Nổi tiếng vì có vợ đẹp
– Bài học thứ Tư: Odysseus giả điên, Achilles giả gái
– Bài học Chủ nhật: Mars, Phryne, và vụ cởi truồng trước tòa án
– Bài học thứ Tư: Achilles rút lui hay anh hùng (thì luôn) giận nhau vì gái
– Bài học Chủ nhật: Iphigenia: Một vụ tế (hụt?) dẫn tới nhiều vụ giết người
– Bài học thứ Tư: Achilles ra trận – Khi con quyết đánh nhau thì mẹ phải làm gì?
– Bài học Chủ nhật: Artemis: Trinh nữ hay cũng mê gái giống bố?
– Bài học thứ Tư: Khi Achilles yêu quá hóa ác
– Bài học Chủ nhật: Artemis – Giới tính gì thì cũng gây nhiều đau khổ
– Bài học thứ Tư: Vua Priam xin xác con như thế nào?
– Bài học Chủ nhật: Apollo – Thần của lắm thứ, kể cả bệnh đau tim
– Bài học Chủ nhật: Vòng nguyệt quế của Apollo – Tại ghét đàn ông hay tại “thằng” Cupid?
– Bài học Chủ nhật: Chín nàng thơ – Biểu tượng của văn minh, nghệ thuật, nhưng hay bị vẽ sai
– Bài học Chủ nhật: Hestia – Trinh nữ xịn thì hay ở trong nhà
– Bài học Chủ nhật: Ariadne – Vớ được chồng tốt nhờ bị bồ bỏ
– Bài học Chủ nhật: Hades – Cai quản địa ngục, nhưng quậy phá mặt đất
– Bài học Chủ nhật: Dionysus – Bợm nhậu chính hiệu
– Bài học Chủ nhật: Demeter cứu con gái khỏi địa ngục – hay sự tích xuân hạ thu đông
– Bài học thứ Tư: Đám con lai các thần giết nhau, để cậu con nhà trần kết thúc
– Bài học thứ Tư: Odysseus – Kẻ có lắm mẹo vặt chết người
– Bài học Chủ nhật: Orpheus – chết vì đa nghi
– Bài học Chủ nhật: Cupid và Psyche – Thần tình yêu thua chân dài (kỳ 1)
– Bài học Chủ nhật: Cupid và Psyche – tàng hình trong đêm động phòng (kỳ 2)
– Bài học Chủ nhật: Cupid và Psyche – giặc bên Ngô không bằng hai cô chị vợ (kỳ 3)
– Bài học Chủ nhật: Cupid và Psyche – làm dâu Venus cũng nhục vô cùng (kỳ 4)
– Bài học Chủ nhật: Cupid và Psyche – khổ rồi cuối cùng cũng sướng (kỳ 5)
– Bài học Chủ nhật: Hermes – Thần của ngoại giao, nhưng lại hay nói dối
– Bài học thứ Tư: “Con ngựa gỗ thành Troy” hay cả thành bang tiêu tùng vì một tên lính quèn
– Bài học Chủ nhật: Hyacinth và tình dục ở xã hội Hy Lạp cổ
– Bài học thứ Tư: Athena giận khiến một rừng đàn ông khốn khổ
– Bài học Chủ nhật: Adonis và Venus – Chết vì… chỗ nhạy cảm của đàn bà
– Bài học thứ Tư: Gặp người khổng lồ một mắt, não Odysseus bỗng nhiên teo lại
– Bài học Chủ nhật: Con bò của Zeus – từ bò thành nữ hoàng Ai Cập
– Bài học Chủ nhật: Khi trò hiếp dâm của Zeus sinh ra… Châu Âu
– Bài học Chủ nhật: Prometheus bản I “do dân, vì dân”
– Bài học thứ Tư: Gặp tiên nữ, dại gì không ở lại
– Bài học Chủ nhật: Prometheus bản II – Lý do tại sao thế giới có đàn bà
– Bài học Chủ nhật: Phục Zeus quá – muôn hình vạn trạng khi đi chài gái
– Bài học Chủ nhật: Perseus giết Medusa – mặt xinh, hư hỏng, bản chất quái vật

Chia sẻ:

Bài đã đăng

• Không màng yêu ghét với tỏi confit - Pha Lê (Hình trong bài: Pha Lê chụp) (08/02/2024)
• CHÁO SƯỜN: từ Thọ Xương về Cấm Chỉ, rồi chỉ còn mây khói - An Lê (31/01/2024)
• Bà Hòa nấu ăn: Canh bóng thả cho mâm cỗ Tết - Nội (26/01/2024)
• Bà Hòa nấu ăn: Xào giả hạnh nhân - Nội (22/01/2024)
• Sử-Địa dễ thuộc: Togo - bố anh bố tôi, rồi lại đến lượt anh và tôi - Sáng Ánh (22/10/2023)
• Israel với Hamas: tiếc đã muộn rồi - Sáng Ánh (15/10/2023)
• Bún ốc hành - An Lê - Ảnh toàn bài: An Lê (29/09/2023)
• Bản chất ẩm thực Nam Định là gì? - An Lê (24/09/2023)
• Sử-Địa dễ thuộc: Gabon - xứ sở trong tay một gia tộc lắm ái tình - Sáng Ánh (12/09/2023)
• Sử-Địa dễ thuộc: Người “Da đen” trắng Ba Lan trên đảo Haiti - Sáng Ánh (15/08/2023)

» Xem tiếp...