Nghệ sĩ thế giới

“Entartete Kunst” – Cuộc thanh trừng trong nghệ thuật 21. 06. 12 - 4:35 pm

Nguyễn Đình Đăng

Bìa cuốn hướng dẫn triển lãm.

Triển lãm Entartete Kunst (Nghệ thuật suy đồi) không phải là do các nghệ sĩ xin phép nhà nước Phát xít cho triển lãm (như có bạn đọc thắc mắc). Đây là một cuộc thanh trừng trong nghệ thuật.

Chính nhà nước độc tài phát-xít đã tổ chức triển lãm đó nhằm chế giễu và tiêu diệt uy tín của những sáng tạo nghệ thuật hiện đại không đi theo đường lối của Đảng Quốc gia Xã hội (Quốc Xã). Trong số các trường phái bị Đảng Quốc Xã chụp mũ suy đồi có
Biểu hiện (Expressionism), Lập Thể (Cubism), Dã Thú (Fauvism), Ấn Tượng (Impressionism), Siêu Thực (Surrealism), Dada, Bahaus, Khách quan Mới.

Trước đó, vào tháng 6 năm 1937, bộ trưởng Thông tin Tuyên truyền của Đức Quốc Xã Joseph Goebbels đã bổ nhiệm Adolf Ziegler – chủ tịch Hội đồng Mỹ thuật Nhà nước – làm chủ tịch một ủy ban 6 người có quyền ra lệnh tịch thu tất cả các tác phẩm bị cho là theo chủ nghĩa hiện đại, suy đồi, hay có âm mưu lật đổ chính quyền. Sau đó các tác phẩm này được công bố cho công chúng xem như một cuộc bêu riếu, đồng thời kích động tinh thần bài Do Thái mà Đảng Quốc Xã cho là đang xâm nhập văn hóa Đại Đức.

Kết quả của chiến dịch này là 5000 tác phẩm đã bị tịch thu, trong đó có cả các tác phẩm của Van Gogh, Picasso, Chagall, Ensor, Matisse, Archipenko.

Triển lãm Entartete Kunst công bố 650 tác phẩm trong số các tác phẩm bị tịch thu từ 32 bảo tàng của Đức. Triển lãm được khai mạc tại Munich ngày 19. 7. 1937 và kéo dài hơn 4 tháng, tới 30. 11. 1937, trước khi được đem đi bày tại các thành phố khác ở Đức và Áo. Đó thực sự là một cuộc đấu tố các nghệ sĩ hiện đại, để “đào tận gốc trốc tấn rễ” nghệ thuật modernism.

Tòa nhà nơi diễn ra triển lãm

Xếp hàng vào xem triển lãm

Các chú giải cho các tác phẩm và các phòng bày tác phẩm tại triển lãm này cũng nhằm “định hướng dư luận”, ví dụ

“Một sự sỉ nhục phụ nữ Đức”,

“Lý tưởng (của bọn nghệ sĩ này) là sự ngu độn và đĩ điếm”,

“Âm mưu phá hoại an ninh quốc gia”,

“Đến cả các chức sắc bảo tàng cũng từng coi thứ này là nghệ thuật của dân tộc Đức”,

v.v…

Trong phòng triển lãm.

Một góc trưng bày

Adolf Hitler và Adolf Ziegler (Chủ tịch Hội đồng Mỹ thuật nhà nước) tại triển lãm

Bộ trưởng bộ 4T (Thông tin Tuyên truyền) của Đức Quốc Xã J. Goebbels thăm triển lãm Entartete Kunst

Vài tuần sau triển lãm này, bộ trưởng Thông tin Tuyên truyền Joseph Goebbels đã ra lệnh mở một cuộc thanh lọc mới tại các sưu tập trên toàn nước Đức. Tổng cộng 16,558 tác phẩm đã bị tịch thu.

Sau chiến dịch này, các nghệ sĩ nào bị “dán mác” tiên phong đều bị liệt vào danh sách “kẻ thù của quốc gia”, đe dọa văn hóa dân tộc. Nhiều người trong số họ đã phải di tản. Ngay trước khi cuộc triển lãm nói trên khai mạc, một số họa sĩ như Max Bermann, Max Ernst, Paul Klee đã phải trốn ra nước ngoài. Còn họa sĩ Ernst Ludwig Kirchner sau đó đã tự sát tại Thụy Sĩ.

Ernst Ludwig Kirchner - "Tự họa như một người lính"

Những nghệ sĩ có tên trong “sổ đen” ở lại Đức đều bị cấm giảng dạy tại đại học, và là đối tượng bị theo dõi của Gestapo để canh chừng họ vi phạm lệnh cấm sáng tác. Một số họa sĩ người Do Thái bị bắt đưa vào các trại tập trung. Nữ họa sĩ Elfriede Lohse-Wächtler đã bị liệt vào loại bệnh nhân tâm thần và đã bị tiêm thuốc độc cho chết theo nghị định T4 (Aktion T4). Nghi định này buộc các bác sĩ phải tiêm thuốc giết những người nào bị liệt vào hạng vô phương cứu chữa.

Elfriede Lohse Wächtler - "Tự họa" (Người uống rượu absinth) 1931

Sau triển lãm nói trên, các tác phẩm bị đem ra đấu giá tại Thụy Sĩ. Một số bảo tàng và sưu tập tư nhân đã mua được một số tác phẩm này. Các tai to mặt lớn trong Đảng Quốc Xã đã chiếm hữu nhiều tác phẩm làm của riêng. Ví dụ Hermann Göring –  khi đó là toàn quyền đặc trách kế hoạch kinh tế 4 năm của Đức Quốc Xã – đã “bứng” 14 tác phẩm, trong đó có một bức của Van Gogh và một bức của Cézanne. Tháng 3 năm 1939 phòng Cứu hỏa Berlin đã đốt 4000 tác phẩm bị tịch thu và được đánh giá ít giá trị trên thị trường quốc tế lúc đó.

Đấu giá bức "Tự họa" của Van Gogh - một bức bị tịch thu. Người mua được là Dr. Frankfurter, giá bán được là $US 40.000. Buổi đấu giá diễn ra tại Gallerie Fisher, một nhà đấu giá ở Lucerne, Thụy Sĩ

Chia sẻ:

Bài đã đăng

• Vicente Blanco Mosquera: vẽ chuyện gì mà vui thế? - . (21/03/2024)
• Gazan Fathi Ghaben: sinh trong lều và ra đi uất ức trong lều - Từ Hyperallergic (29/02/2024)
• Robert Ryman: trắng tự nhiên nên dừng rất đúng lúc - Từ The New York Times (09/01/2024)
• Daniel Lind-Ramos: nghệ thuật như một củ hành lộng lẫy - Soi dịch (28/08/2023)
• Tác phẩm bị ăn vì người xem bị đói - Pug dịch từ CNN (03/05/2023)
• Xóa hết graffiti trong đường hầm: kẻ ngỡ ngàng, người nhẹ nhõm - Soi tổng hợp và dịch (29/01/2023)
• Tsukioka Yoshitoshi (bài 4): Người tài máu me và sa đọa - Candid (02/08/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 3): Tài năng xuất chúng suýt bị lãng quên - Willow Wằn Wại (07/07/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 2): Cắt đầu Holofermes phải cần thêm cô hầu gái - Willow Wằn Wại (24/06/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 1): Vì sao lại vẽ Judith cắt đầu Holofermes? - Willow Wằn Wại (21/06/2022)

» Xem tiếp...