Bức thứ ba trong bộ tam bình “Portinari Altarpiece”. Trong cả bài, các bạn bấm vào hình để xem chi tiết nhé.
Trong bức tranh chính giữa, ta có tất cả những nhân vật quy tụ quanh hình hài bé nhỏ của Đức Chúa Jesus đang phát ra những tia sáng vàng… trên mặt đất. Người xem chắc hẳn sẽ ngạc nhiên, vì xưa nay các câu chuyện về Giáng Sinh luôn kể về Chúa Jesus được ra đời trong máng lừa. Nhưng ở Thụy Điển có một cô gái tên là Bridget. Từ nhỏ cô đã luôn có những giấc mơ, nói đúng hơn là những cơn lóe sáng khiến cô chứng kiến những cảnh tượng của Thiên Chúa. Trước khi mất, cô chứng kiến cảnh đứa Chúa mới giáng sinh nằm trên mặt đất, thân mình tỏa ra ánh sáng, với Đức Mẹ tóc vàng bên cạnh. Bridget được phong thánh và cảnh tượng trên đã trở thành hình mẫu cho rất nhiều tác phẩm khác về Giáng Sinh. Trong nhiều tác phẩm, họa sĩ sẽ giảm tối đa ánh sáng xung quanh để tập trung vào Chúa Jesus, thí dụ như bức sau:
Chúa giáng sinh của Geertgen tot Sint Jans
Xung quanh Chúa Jesus là những người được coi là cha mẹ – Đức Mẹ đồng trinh và ông Joseph. Trên cao có các thiên thần bay lượn, lại thêm ba vị đại thông thái. Ba vua đã xuống ngựa, bỏ mũ, và quỳ gối trước Chúa hài đồng.
Ba nhà đại thông thái phương Đông. Chi tiết trong “Portinari Altarpiece”
Trong chuồng là một chú lừa và một chú bò. Hình ảnh hai loài động vật này rất phổ biến trong các tác phẩm mô tả cảnh Nativity, và ta có thể thấy cả trên những tấm thiệp Giáng Sinh, song ít người biết chúng là biểu tượng của hai dân tộc. Chú bò thường được vẽ chăm chú nhìn ra, là biểu tượng của người Do Thái ở Israel – dân tộc đã nhận biết được vai trò của đức Chúa. Chú lừa ngờ nghệch chỉ chăm chỉ húc đầu ăn mà không để ý đến sự tình xung quanh biểu tượng cho người Gentile (Hebrew) – những người không nhận ra Đấng cứu thế.
Chi tiết trong “Portinari Altarpiece”
“Nativity” của Jonathan Pageau. Chú ý chi tiết chú bò và chú lừa nhé các bạn.
Ở trên mặt đất, bên cạnh Chúa là một bó lúa mạch và hai bình hoa. Từng bông hoa đều có ý nghĩa liên quan đến Đức Mẹ Mary và Chúa Jesus.
Chi tiết trong “Portinari Altarpiece”
Trong lọ bên trái, hoa lily trắng là biểu tượng của sự trinh bạch của Mẹ Mary. Cành hoa là sự sùng đạo của Mẹ, và bông hoa là sự nhân từ. Theo truyền thuyết, hoa lily trắng mọc từ những giọt nước mắt của Eve khi bị trục xuất khỏi vườn địa đàng. Như trong bàiLễ tấn phong Đức Mẹ đã bàn luận, Mary trở lại thế giới với vai trò là Eve thứ hai – rửa sạch nguyên tội của Eve đầu tiên. Do tội lỗi của Eve mà tất cả phụ nữ đều phải chịu đau đớn khi sinh đẻ – sự ra đời vô tội và không đau đớn của Đức Chúa Jesus cho thấy vai trò của Mary đã hoàn tất. Hai cành lily là biểu tượng cho hai vai trò của Chúa Jesus – vừa là thần thánh, vừa là con người. Hoa lily da cam là biểu tượng cho sự đổ máu trên cây thập giá của Chúa, còn hoa diên vĩ tím là biểu tượng của ánh sáng và hy vọng. Số lượng ba loại hoa biểu hiện cho đức tin, hy vọng, và từ ái.
Chi tiết ba loại hoa trong “Portinari Altarpiece”
Ở bình thủy tinh còn lại, ba bông cẩm chướng là biểu tượng của tình yêu và Chúa Ba Ngôi (the Holy Trinity), với ánh sáng xuyên qua từ bên trái là Chúa Thánh Thần – người chồng linh thiêng của Đức Mẹ.
Chi tiết hoa cẩm chướng trong “Portinari Altarpiece”
Hoa violet là biểu tượng của đức tin, sự khiêm nhường, còn con số bảy là ẩn dụ về bảy nỗi buồn lớn trong đời Đức Mẹ, bao gồm:
-Lời tiên tri của Simeon về Chúa hài đồng (Luke 2:34)
-Chạy trốn vào Ai Cập để thoát khỏi bàn tay Herod (Matthew 2:13)
-Lạc Chúa Jesus mất ba ngày (Luke 2:43)
-Gặp Chúa Jesus trên đường tới Thập giá (Luke 23:26)
-Đứng dưới chân cây Thập giá khi Chúa Jesus bị đóng đinh câu rút (John 19:25)
-Nhận lại xác Chúa Jesus dưới chân Thập giá (Matthew 27:57)
-Chôn cất Chúa Jesus (John 19:40)
Chi tiết bảy bông violet trong “Portinari Altarpiece”
Bó lúa mạch trên mặt đất chính là ẩn dụ cho lễ ban thánh thể, khi những con chiên ăn bánh thánh và rượu thánh – thịt và máu của Chúa Jesus , người đã hy sinh trên Thập giá để cứu chuộc cho những tội lỗi của nhân loại.
Chi tiết bó lúa mì trong “Portinari Altarpiece”
Vẻ mặt trầm ngâm thay vì vui tươi của Đức Mẹ là ý đồ của tác giả: Đức Mẹ đã nhìn thấy kết cục của con trai mình ngay từ khi đức Chúa chào đời. Có thể nói, tuy đây là cảnh Giáng Sinh nhưng lại là sự báo trước sâu sắc về cái chết của Chúa Jesus để cứu chuộc nhân loại. Ngoài ra, Bethlehem trong tiếng Hebrew còn có nghĩa là ngôi nhà bánh mì (the house of bread) hoặc ngôi nhà thịt (the house of meat). Nơi sinh ra Chúa cũng là nơi xuất hiện lần đầu thân thể Chúa – thân thể sẽ hóa thành bánh mì.
Chi tiết tranh “Portinari Altarpiece”
Trong tranh, chiếc dép của thánh Joseph trên mặt đất tương ứng với chiếc dép mà Chúa hạ lệnh cho Moses cởi ra trên núi Sinai, vì nơi đó là thánh địa (“Cởi dép ở chân ra, vì nơi ngươi đang đứng là đất thánh”).
Chi tiết chiếc dép trong tranh “Portinari Altarpiece”
Ở xa xa ta có thể thấy hai người nông dân, một người đang quỳ mọp, một người che mắt vì ánh sáng chói lòa tỏa ra từ thiên thần bay trên cao. Đây là một cảnh tượng khác trong Kinh thánh – Annunciation to the Shepherds – truyền tin cho những kẻ chăn chiên.
Truyền tin cho những kẻ chăn chiên – chi tiết tranh
Thiên thần báo cho những người chăn cừu biết họ sẽ tìm thấy vị chúa Giáng thế nằm trong máng lừa tại Bethlehem, và vào đêm Giáng Sinh, họ đã lần tìm đến nơi ở của Joseph và Mary. Tuân theo phong cách “phóng sự”, Hugo van der Goes cho ta thấy một người chăn cừu tiến lại gần sau lưng ba nhà thông thái, tay đang trong tư thế cởi mũ và gương mặt tràn trề sùng kính.
Chi tiết người chăn cừu trong tranh “Portinari Altarpiece”
Portinari Altarpice như vậy không đơn thuần chỉ tả một cảnh Giáng Sinh truyền thống. Chỉ trong một tác phẩm, Hugo van der Goes đã làm được một điều dường như không tưởng: kết hợp tất cả những sự kiện quan trọng trong cuộc đời của Đức Mẹ Mary và Chúa Jesus thành một khối gắn kết liền lạc, đưa vào cả thông điệp về sự chuộc lỗi thay của cả hai người cho Adam và Eve. Chỉ riêng qua Portinarri altarpiece, tài kể chuyện bằng hội họa của Hugo van der Goes đã đủ khiến ông xứng đáng với danh hiệu bậc thầy.
