Trường phái

Lạm bàn về thể loại nhà “lạ”26. 06. 13 - 9:16 am

Lê Phương

Một căn nhà “lạ”

Kiến trúc sư Tùng đã nêu ra những điều cần học hỏi, tôi xin đóng vai “phản diện” để đưa ra những điểm không hay từ công trình của kiến trúc sư Nghĩa vậy.

Trước tiên phải có lời ngợi khen anh Nghĩa, sau đó đến chủ nhà. Điều tôi khen không phải ở thiết kế mà là ở trình thuyết phục chủ nhà của anh đã đạt tầm rất cao.

Thật như vậy, để kéo được gia chủ ra khỏi đám đông những lối mòn là điều hoàn toàn không dễ, nhất là trong một việc gắn liền với đồng tiền đầu tư. Để làm được như vậy, ngoài trình độ cần phải có kiến thức, khả năng lý luận, uy tín và cả mác nước ngoài nữa. Người Việt Nam mình bản chất nghèo, nhìn ra thế giới thấy cái gì cũng vỗ tay, thấy Tây làm cái này cái kia thì kiểu gì cũng lung linh cả. Có người còn đùa đến cục cứt Tây cũng thơm. Tôi từng gặp không ít trường hợp các chủ đầu tư nghe hơi Tây là chịu một phép, thật chứ chẳng đùa. Thế nên thỉnh thoảng gặp trường hợp chủ đầu tư mộ Tây quá (đặc biệt ở tỉnh), để tăng sức nặng thuyết phục, tôi hay mời hai anh bạn người Mỹ cùng đi; mà bạn tôi: một người làm đầu bếp, một người là chuyên gia phân tích tài chính, chỉ ngồi thôi chẳng phải gì. Và kết quả luôn ổn. Nhưng phải nói ngay rằng, không vì thế mà chúng tôi đưa ra những ý tưởng điên rồ hay làm lãng phí tiền bạc của chủ đầu tư; biện pháp trên chỉ là “dĩ độc trị độc”.

Tôi còn nhớ, khoảng cuối những năm 1980s, 1990s, thỉnh thoảng vẫn có những cuộc thi thiết kế tìm ý cho nhà ở đô thị, nhà vùng lũ, nhà bảo tồn dân tộc thiểu số… Trong những cuộc thi ấy, những phương án hơi là lạ thường đạt giải cao, nhưng tiếc thay chúng rất ít có khả năng phát triển thành phương án thực thi, chứ chưa nói đến khả năng phát triển rộng rãi trong dân chúng.

Nhà khối vòm đơn (Monolithic Dome) ở Pensacola, Florida. Loại nhà này để chống bão, chống gió xoáy

Lại nhớ khoảng những năm đầu 2000s, anh Dương Trí Dũng, một kiến trúc sư ở Sài Gòn, đã làm mọi người choáng váng đến mê say kiểu nhà “đa sắc khối”, hay gọi là nhà “Lego” với những mảng khối mạnh mẽ, màu sắc đa dạng, thậm chí đa vật liệu. Vào lúc đó cũng kha khá nhà được xây theo, tuy nhiên xu thế này sau vài năm tắt dần và hiện không còn nhiều người hứng thú nữa.

Một ngôi nhà lego ở nước ngoài

Thời gian và nhu cầu con người chứng minh rằng chỉ những gì hài hòa, phù hợp mới có thể tồn tại và từ đó sinh sôi nhân rộng. Một cách ẩn dụ khác như thế này, giữa cơm và phở, cơm là món ăn mộc mạc dân giã, thường bị xem thường và có thể không lạ miệng bằng phở, nhưng rõ ràng phở tuy có sức hấp dẫn nhưng cơm vẫn là thức ăn chính lâu dài. Trong kiến trúc cũng có cơm, phở và vài món lạ miệng khác.

Nhà nấm, được xây khoảng 1970 – 1972, và sau đó nổi tiếng đến nỗi, vào 1989 nó là điểm thu hút khách du lịch của thành phố Perinton, Calif. Tháng 1. 2013 vừa rồi nhà bán với giá 799.000USD, trong khi giá kêu ra là hơn triệu đô.

Lâu đài Bubble của nhà thiết kế Antti Lovag – một người phản kháng dai dẳng với kiến trúc truyền thống

Một căn nhà “lạ” nữa

Dupli Casa của J. Mayer H. Architects

Nếu so với những căn nhà hàng xóm, rõ ràng công trình của Võ Trọng Nghĩa là một điểm nhấn lạ, một nét lạ, một món ăn lạ, thậm chí lạ trên diện rộng. Lạ nhưng xét kỹ lại không lạ lắm và không ít bất hợp lý trong tổ chức không gian mặt bằng và ngôn ngữ hình khối. Cảm giác của tôi khi đến tận nơi xem thì thấy đó là kiến trúc của một cái hang, không phải là kiến trúc của một ngôi nhà. Phải chăng kiến trúc đã tuân theo nguyên lý phát triển xoắn ốc của nhân loại, quay về với hang động nhưng ở tầm cao hơn???

Phòng ngủ trong căn nhà do Võ Trọng Nghĩa thiết kế

Tôi không hiểu kiến trúc sư Nghĩa muốn gì và chủ nhà họ đã nghĩ gì khi xây nên cái hang đó, có thể họ là những cặp số đặc biệt trong dãy số tự nhiên vô tận, một sự gặp gỡ và cộng hưởng thăng hoa, hay đơn giản đó là một cách chứng minh cái “Tôi Khác Tất cả”. Như đã khẳng định, căn nhà đó là một món ăn lạ miệng, nhưng muốn bắt chước để ăn mỗi ngày và nhà nhà người người cùng ăn thì lại là một đại họa cho đô thị. Cơ sở để nói thế là như sau:

1.    Hạ tầng kinh tế xã hội còn nghèo nàn, mức độ ô nhiễm môi trường còn cao, thì việc mong ước hòa nhập thiên nhiên trong rốn ô nhiễm là việc khó trọn vẹn.

2.    Đời sống khó khăn con người nghi kỵ lẫn nhau, trộm cướp liên miên, không tính đến khả năng phòng thủ cũng chính là đi ngược lại quy luật tồn tại của con người và là chuyện không tưởng.

3.    Khi tất cả là những công trình bê tông trần, bộ mặt thành phố sẽ ra mang màu sắc u ám chết chóc.

4.    Đô thị sẽ nóng hơn, túng quẫn hơn.

5.    Việc cung cấp đủ vật liệu và thu dọn những công trình cũ bằng bê tông cốt thép là bài toán hóc búa. Nguồn lực xã hội sẽ bị lãng phí.

Hy vọng các bạn có thể hình dung ra toàn cảnh bức tranh khi căn nhà này được ứng dụng rộng rãi, và cũng để thấy rằng, tuy lạ đấy nhưng có phải là một cách làm hay hay không thì cũng cần ngồi lại xem xét kỹ lưỡng.

Mặt tiền nhà Bình Thạnh (do Võ Trọng Nghĩa thiết kế) về đêm. Ảnh: từ Ashui

Với công trình này, tôi xin phép chỉ ra thêm một số điểm để các bạn, nếu tin tôi, hãy lưu ý:

– Cái nhà để ở, trước tiên phải là “nhà”. Nhà trước hết phải phục vụ cho việc sống tốt sống bền vững của con người chứ không thể ngược lại.

– Bê tông rất nặng, thế nên tiền bạc phải chi ra cũng nặng, nếu bạn không có dư xin đừng học theo. Bê tông là cuộc chơi của những điêu khắc gia và của đại gia.

– Phải hết sức để ý đến sự cân bằng về ánh sáng, gió, nước. Cái tốt nhưng nhiều quá cũng thành cái hại.

– Khi làm nhà tuyệt đối không để nhà xí trên bàn thờ, bếp, phòng ngủ, phòng làm việc.

– Hết sức lưu ý không để đà, tường của tầng trên chạy vắt qua giường ngủ các tầng dưới.

– Màu sắc, ánh sáng cũng là một phần của phong thủy, cố gắng tìm đến những màu sắc trong sáng, nhẹ nhàng. Những màu quá tối hay quá sặc sỡ chỉ hợp trong một khoảng thời gian ngắn trong ngày.

– Cản bụi, cản côn trùng là cách để chúng ta sống khỏe mạnh. Tiết kiệm công sức dọn dẹp hàng ngày cũng là cách tiết kiệm tiền (nếu phải thuê người) và có dư thời gian để dành cho gia đình (nếu phải tự làm).

– Đến Mỹ giàu như vậy, tuy không có hàng rào, nhưng nhà nào cũng là một pháo đài cùng với việc tuần tra vòng ngoài của cảnh sát. Để sống hớ hênh không phòng thủ tại Mỹ thì chỉ tổ tốn tiền cho công ty vệ sỹ nếu muốn ngủ ngon.

– Biến nhà mình thành một biểu tượng và ai cũng biết chính xác nhà mình bố trí như thế nào, lúc đầu thì cũng thích đấy, nhưng càng về sau sẽ càng khó sống. Kiến trúc sư thì ai cũng thích danh tiếng, đánh bóng tên tuổi và cũng là cách quảng cáo sản phẩm của mình càng rộng rãi càng tốt để thu hút thêm khách hàng. Nhưng gia chủ thì chỉ nên chấp nhận cho quảng bá nhà mình khi nhìn thấy một điểm lợi nào đó, ví dụ như nhà quá đẹp và cần bán giá cao, còn nhà để ở thì hết sức cân nhắc.

Dù sao, tôi không mất tiền xây và cũng chẳng phải ở trong căn nhà đó, thế nên tôi sẽ cổ vũ họ, những người dũng cảm.

*

Bài liên quan:

– Nhà tích bụi và tốn điện của Võ Trọng Nghĩa
– Tranh luận về kiến trúc: khác cứ khác, nhưng đừng bịt mồm nhau
– Có nhiều thứ rất nên học hỏi từ công trình của Võ Trọng Nghĩa
– Nhân ngôi nhà của Võ Trọng Nghĩa thiết kế – xin bàn một chút về thông gió và chiếu sáng trong kiến trúc
– Góp thêm vài nhận xét về căn nhà do anh Nghĩa thiết kế (cập nhật 2)
– Thực sự là buồn cho cuộc tranh luận này 
– Lạm bàn về thể loại nhà “lạ” 
– Tầng trệt và tầng 1 nhà Bình Thạnh của anh Nghĩa: Khỏe chân thì ngon miệng
– Tầng 2 và 3 nhà anh Nghĩa: rối tinh giao thông và mất vệ sinh
– Tầng 4 và 5 nhà anh Nghĩa: lúng túng khi cần cấp cứu  
– “Vì sao không phỏng vấn chủ nhà? Tôi nghĩ là thừa”

Ý kiến - Thảo luận

Bài đã đăng

• KÈN GÕ - cái hay và cái bực mình của một đêm nhạc không đàn dây - Willow Wằn Wại (13/08/2022)
• Ký họa: Xe xe cộ cộ - Candid (14/11/2019)
• Tranh shinhanga: Kawase Hasui –
  họa sĩ của những cảnh bình yên - Hieniemic (28/04/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: “Sóng lừng” của Hokusai - Hieniemic (23/04/2017)
• Tranh “cổ” Nhật Bản: Mỹ nhân "cũ" và mỹ nhân "mới" - Hieniemic (05/04/2017)
• Tranh “cổ” Nhật Bản: “tân bản họa” với mỹ nhân của Itō Shinsui - Hieniemic (26/03/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: tích Benkei trộm chuông chùa Mii - Hieniemic (17/03/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: Tawara Tōda mang ba món quà từ Long cung thành trở về - Hieniemic (06/03/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: hai bức về anh đào đêm và chút phụ lục về Geisha - Hieniemic (20/02/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: Utagawa Hiroshige và “Anh đào đêm ở Phố giữa của Yoshiwara” - Hieniemic (10/02/2017)

» Xem tiếp...